Ceny paliw w Polsce

Wykorzystane bazy danych: SWAID

Szukamy średnich miesięcznych cen za litr benzyny 95 i oleju napędowego za ostatnich dziesięć lat. Na pierwszy rzut okaz zadanie wydaje się łatwe, przecież stron zajmujących się tym tematem jest w internecie pełno. Bez problemu znajdziemy aktualne dane,  z podziałem na województwa,  miasta a nawet konkretne stacje benzynowe. Sytuacja robi się trudniejsza, kiedy chcemy dotrzeć do cen historycznych, jeśli już jakaś strona je oferuje, to nie za darmo. Druga sprawa to wiarygodność danych. Interesują nas wyłącznie te zebrane z użyciem jednolitej metodologii i należycie zweryfikowane, a po takie rzeczy najlepiej do GUS.

Główny Urząd Statystyczny prezentuje dane na wiele sposobów. Jednym z nich jest platforma analityczna SWAiD, dostępna ze strony głównej GUS (Dziedzinowe Bazy Wiedzy), a także ze strony Biblioteki (zakładka Bazy danych –> Statystyka).

SWAiD, menu

Wybieramy oczywiście dział Ceny i odnajdujemy interesującą nas kategorię czyli Ceny detaliczne niektórych towarów nieżywnościowych i usług konsumpcyjnych – miesięcznie.

SWAiD, ceny

Teraz musimy określić o jakie towary nam chodzi, ponieważ ich lista jest długa i zróżnicowana. To i inne parametry ustawimy w menu po prawej stronie. Przy okazji warto spojrzeć na listę  zmiennych i na zawartość pozostałych bloków tematycznych – można uzyskać naprawdę interesujące zestawienia. Ale wracajmy do naszych poszukiwań.

SWAiD, menu

Wybrałem wszystkie dostępne lata (niestety najstarsze dane pochodzą z 2010), wszystkie miesiące i interesujące pozycje z listy. Po kliknięciu w Zastosuj pokaże się ekran wyników.

SWAiD, wyniki

Otrzymane dane możemy wyeksportować do pliku w jednym z popularnych formatów, wystarczy wybrać przycisk Akcje i potem Eksportuj.

SWAiD, eksport danych

Mamy zatem większość danych, których szukamy. Pozostałych poszukamy na stronie GUS. Z menu po lewej stronie wybieramy Obszary tematyczne, a spośród nich Ceny. Handel. Następnie doprecyzowujemy, że interesują nas wyłącznie publikacje związane z cenami i otrzymujemy listę wyników. Ceny w gospodarce narodowej w 2015 roku brzmi obiecująco, ale my przecież szukamy danych w ujęciu miesięcznym a nie rocznym, dlatego wybierzemy Ceny w gospodarce narodowej. Grudzień 2015 r.

Strona GUS, wyszukiwanie

Zanim przejdziemy do pliku xls z danymi, warto poświęcić chwilkę na zapoznanie się z metodologią badań. Dzięki temu będziemy wiedzieć jak zbierane były dane i mamy gwarancję, że było to wynikiem przemyślanego, konsekwentnie realizowanego planu zgodnie z przyjętymi standardami.

Sam plik excelowy otwiera się na spisie treści, klikamy na nazwę tabeli (Ceny detaliczne niektórych towarów nieżywnościowych i usług konsumpcyjnych) lub wybieramy zakładkę z numerem tabeli na dole. Plik ma w nazwie grudzień 2015 ale zawiera wyniki obserwacji ze znacznie dłuższego okresu czasu. Okazuje się jednak że i tutaj dane „kończą się'” na styczniu 2010.

Strona GUS, metodologia

Rok 2009 i wcześniejsze lata są opracowane w inny sposób. Odpowiedź na pytanie dlaczego tak jest kryje się, jak sądzę, w pliku z metodologią:

Strona GUS, metodologia

Chociaż w myśl tego co powyżej i rok 2009 powinien zaliczyć się do nowego sposobu, zapewne jest racjonalna przyczyna dlaczego jest inaczej, ale nie będę się w to zagłębiał, pozostawiam to jako zagadkę dla szczególnie dociekliwych czytelników 🙂

Wróćmy do archiwum. Aby zebrać komplet danych będziemy musieli się więcej naklikać. Kiedy ściągniemy spakowany plik w formacie zip za dany rok, otworzymy go i wybierzemy jeden z miesięcy, to zobaczymy  że tabela zawiera tylko dane za żądany miesiąc plus dwa poprzednie. Co więcej, okazuje się że wcześniej nie badano cen oleju napędowego, a jedynie benzyny bezołowiowej, 95 oktanowej.

Ceny w Gospodarce Narodowej, przykład

Na dole strony znajduje się wyjaśnienie, że w 2008 r. benzyna silnikowa bezołowiowa, 95 oktanowa występowała pod nazwą – „Euro-Super”, pod taką nazwą znajdziemy ją w sprawozdaniach również  za starsze lata. Otwierając kolejne pliki zgromadzimy ostatecznie materiał aż do maja 2004 r.

Uważni czytelnicy na pewno zauważyli, że w publikacjach GUS, takich jak Ceny w gospodarce narodowej, dane pojawiają się później (dostaliśmy statystyki do grudnia 2015 r.) niż na platformie SWAiD (tam widzieliśmy dane nawet za luty 2017 r.). Warto to zapamiętać na przyszłość, kiedy będą potrzebne najświeższe informacje statystyczne.