Poszukiwanie literatury

Przeszukiwanie literatury to przemyślane i zorganizowane wyszukiwanie w celu znalezienia kluczowej literatury na dany temat. Aby przeprowadzić dokładne wyszukiwanie literatury, należy:

  • zdefiniować czego szukasz
  • zdecydować, gdzie szukać
  • opracować strategię wyszukiwania
  • doprecyzować strategię wyszukiwania
  • zapisać wyszukiwanie do wykorzystania w przyszłości

Zdefiniuj pytanie wyszukiwawcze

Przed rozpoczęciem należy utworzyć pytanie wyszukiwawcze. Przekształcenie projektu badawczego w zdefiniowane i możliwe do przeszukiwania pytanie sprawi, że twoje poszukiwania w literaturze będą bardziej szczegółowe, a wyniki bardziej trafne.

Powinieneś zacząć od wybrania tematu poszukiwań. Oznacza to zidentyfikowanie szerokiego tematu, doprecyzowanie go w celu ustalenia, który konkretny aspekt tematu Cię interesuje i przeformułowanie tego tematu na pytanie. Po zidentyfikowaniu głównego pojęcia w swoim pytaniu należy znaleźć słowa kluczowe i wyrażenia, aby wyrazić różne koncepcje. Przydatne może być utworzenie mapy koncepcji. Najpierw należy zidentyfikować główne pojęcia w swoim pytaniu, a następnie uporządkować odpowiednie kluczowe terminy.

Zdecyduj, gdzie szukać i opracuj strategię

Bazy online to najskuteczniejszy sposób wyszukiwania informacji na dany temat. Znajdziesz w nich recenzowane artykuły naukowe, monografie, materiały konferencyjne, raporty, dane finansowe, dane statystyczne.

Dodatkowo w bazach możliwe jest wyszukiwanie cytowań, które może uzupełnić Twoje poszukiwania w literaturze.

Strategia wyszukiwania to zorganizowana struktura kluczowych terminów używanych do przeszukiwania bazy danych. Strategia wyszukiwania łączy kluczowe pojęcia pytania wyszukiwania w celu uzyskania dokładnych wyników.

Twoja strategia wyszukiwania będzie uwzględniać wszystkie:

  • możliwe terminy wyszukiwania
  • słowa kluczowe i frazy
  • skrócone i wieloznaczne odmiany wyszukiwanych haseł

Każda baza działa inaczej, więc musisz dostosować strategię wyszukiwania dla każdej z nich. Możesz chcieć opracować kilka oddzielnych strategii wyszukiwania, jeśli twoje badania obejmują kilka różnych dziedzin. Warto przetestować swoje strategie i udoskonalić je po przejrzeniu wyników wyszukiwania.

Techniki wyszukiwawcze

Wybór wyszukiwanych haseł

Pojęcia można wyrażać na różne sposoby. Twoim celem jest rozważenie każdego z pojęć i wymyślenie listy różnych sposobów, w jaki można by je wyrazić. Aby znaleźć alternatywne słowa kluczowe lub frazy dla swoich koncepcji, spróbuj wykonać następujące czynności:

  • użyj tezaurusa, aby zidentyfikować synonimy
  • wyszukaj swoje koncepcje w wyszukiwarce, takiej jak Google Scholar
  • przeglądnij streszczenia lub artykuły pod kątem alternatywnych słów, zwrotów

Kiedy już to zrobisz, powinieneś mieć listy słów i wyrażeń dla każdego pojęcia. Podczas wyszukiwania i przeglądania artykułów oraz streszczeń możesz odkryć różne kluczowe terminy, aby ulepszyć swoją strategię wyszukiwania.

Użycie symboli wieloznacznych

Zarówno w wyszukiwaniu terminów, jak i słów kluczowych, można używać symboli wieloznacznych '*' i '?'.

'*' reprezentuje zero lub więcej znaków. Na przykład szukany tekst 'run*' będzie odpowiadał 'run', 'runs' i 'running'.

'?' reprezentuje dokładne jeden znak. Na przykład, 'run?' będzie odpowiadać 'runs' i 'rung', ale nie 'run' czy 'running'.

Użycie operatorów boolowskich

W zapytaniu można użyć operatorów boolowskich, w tym AND, OR i NOT, aby zwiększyć efektywność wyszukiwania. Operatory boolowskie mogą zwiększyć efektywność wyszukiwania przez zawężenie lub poszerzenie zasięgu wyszukiwania. Na przykład:

  • innowacje AND "baza danych" - zawęża wyszukiwanie do tematów, które zawierają zarówno termin innowacje, jak i frazę baza danych w dowolnym miejscu w dokumencie.
  • innowacje OR "baza danych" - poszerza wyszukiwanie do tematów, które zawierają termin innowacje lub frazę baza danych w dowolnym miejscu w dokumencie.
  • innowacje NOT "baza danych" - wyszukiwane są tematy, które w dowolnym miejscu w dokumencie zawierają termin innowacje i nie zawierają frazy baza danych.
  • innowacje OR "rozwój" NOT "baza danych" - wyszukiwane są dokumenty, które w dowolnym miejscu zawierają termin innowacje lub frazę rozwój i nie zawierają frazy baza danych.

Sprecyzuj swoje wyszukiwanie

Wyszukiwania często prowadzą do dużej liczby wyników. Może to być odpowiednia liczba do systematycznego przeglądu literatury. Jeśli jednak wyszukiwanie zwróci kilka nieistotnych wyników, można zastosować techniki, aby zwiększyć skuteczność wyszukiwania.

Sposoby ograniczania i poszerzania wyszukiwania

  • sprawdź pisownię: bazy danych zwykle nie mają autokorekty, więc znajdą tylko to, co wpiszesz
  • użyj szerszego pytania wyszukiwania
  • czy potrzebujesz przeszukać więcej baz danych?
  • czy mógłbyś dodać więcej wyszukiwanych haseł? Poszukaj odmian pisowni i alternatywnych słów
  • omów swój temat ze swoim przełożonym

Jeśli masz zbyt wiele wyników, może być konieczne skupienie się na wyszukiwaniu i uszczegółowienie

  • sprawdzenie czy poprawnie użyłeś operatorów boolowskich? Na przykład, czy użyłeś AND, kiedy powinieneś był użyć OR?
  • zastosowanie filtrów (data wydania, język, rodzaj publikacji)
  • zawężenie tematu poprzez użycie bardziej szczegółowych słów kluczowych

Systematyczny przegląd literatury

Systematyczny przegląd literatury to złożone badanie, którego celem jest zidentyfikowanie, wybranie i zsyntetyzowanie wszystkich badań opublikowanych na określone pytanie lub temat. Przegląd ten jest zgodny z rygorystycznym projektem naukowym opartym na wcześniej określonych i powtarzalnych metodach.

Dostarcza wiarygodnych informacji o tym jak obecnie wygląda stan wiedzy na dany temat oraz gdzie są luki. Możesz to wykorzystać, aby pokierować przyszłymi badaniami.

  1. Pierwszym etapem przygotowania takiego przeglądu jest sformułowanie jego celu (pytania badawczego).
  2. Następnym krokiem jest utworzenie raportu, który jest szczegółowym planem takiego przeglądu literatury. Powstaje on na początku projektu, a na późniejszych etapach jest weryfikowany i modyfikowany. Przygotowanie raportu jest istotną częścią pracy zawierającą: podstawy teoretyczne, pytanie przeglądowe, strategię wyszukiwania literatury, kryteria i procedury wyboru testów, listy kontrolne do oceny jakości i metod badań, strategię ekstrakcji danych, syntezę wyodrębnionych wyników badań oraz harmonogram.
  3. Następnie wybierany jest temat badań, czyli zbiór publikacji, które będą analizowane. Pobieranie próbek jest procesem wieloetapowym. Kluczowym zadaniem na tym etapie jest właściwe wyodrębnienie baz danych i słów kluczowych.

Twoja metodologia wyszukiwania powinna udokumentować, gdzie szukałeś informacji i ile znaleziono wyników. Śledź swoje działania podczas wyszukiwania. Po wydarzeniu znacznie trudniej jest uzasadnić podjęte przez siebie decyzje i zapamiętać, co znalazłeś w każdym źródle.

Procedurę tworzenia systematycznych recenzji badań można opisać w kilku krokach:

  • sformułowanie pytania badawczego;
  • sporządzenie protokołu / raportu;
  • wyszukiwanie literatury, porządkowanie danych i wybór pozycji;
  • analiza danych;
  • interpretacja wyników i wniosków;
  • publikacja i rozpowszechnianie.

Więcej informacji możesz znaleźć:

Zapisz swoje wyszukiwanie

Zapisz kopie znalezionych przydatnych rekordów i jeśli to możliwe, zapisz kopię swojej strategii wyszukiwania. Dzięki temu nie będziesz musiał powtarzać pracy.

Menedżer bibliografii

Obecnie stosuje się różnorodne sposoby tworzenia przypisów i bibliografii. Normy opisu bibliograficznego (style cytowania) w dużej mierze zależą od dyscypliny i dziedziny naukowej. Ponieważ nie ma ujednolicenia w tworzeniu przypisów i bibliografii najlepiej polegać na usługach indeksujących w serwisach internetowych oraz korzystać z odpowiednio przygotowanych odsyłaczy do opisów bibliograficznych, które w prosty sposób będą mogły zostać pobrane i zastosowane w publikacjach. Pomocne są programy do zarządzania bibliografią i przypisami, których celem jest stworzenie własnej bazy danych bibliograficznych oraz zarządzanie i wykorzystywanie informacji z niej pochodzących przy pisaniu prac.

Wśród darmowych menadżerów bibliografii warto wymienić Mendeley , Zotero oraz EndNote udostępniany darmowo w ramach subskrypcji produktów firmy Clarivate Analytics.

Mendeley

Mendeley - oprogramowanie firmy Elsevier, wspomagające zarządzanie bibliografią. Ułatwia gromadzenie źródeł informacji, ich organizowanie, cytowanie, a także dzielenie się nimi z innymi badaczami. W wersji podstawowej program jest dostępny za darmo i zapewnia 2 GB pamięci osobistej, 100 MB przestrzeni współużytkowanej, do 25 współpracowników i do 5 grup prywatnych.

Pozwala również na pobieranie i gromadzenie informacji z baz danych oraz z internetu, a także automatyczne generowanie bazy dokumentów z wskazanego katalogu na dysku i ręczne dodawanie rekordów. Program współpracuje z edytorami tekstów i pozwala na automatyczne wstawianie przypisów w tekście, daje możliwość stosowania różnorodnych stylów bibliograficznych (w tym polskich) oraz pozwala na dzielenie się zgromadzonymi opisami z innymi osobami oraz na pracę w grupach.

Przydatne informacje i tutoriale o programie (https://www.mendeley.com/guides/videos):

EndNote

EndNote narzędzie udostępniane nieodpłatnie w ramach bazy Web of Science. Program pozwala na przeszukiwanie baz danych i katalogów bibliotecznych, przenoszenie opisów bibliograficznych do folderów (tzw. grup) utworzonych w programie - poprzez ręczne wpisanie opisów, bezpośredni import z przeglądanych baz danych i/lub dysku komputera (z plików tekstowych o rozszerzeniu .txt), automatyczne tworzenie przypisów i bibliografii załącznikowej (należy pobrać rozszerzenie Cite While You Write - dodatek jest dostępny w opcji Downloads) oraz dzielenie się posiadanymi danymi bibliograficznymi z innymi osobami.

Aplikacja jest zintegrowana z Web of Science i z serwisem społecznościowym dla naukowców Researcher ID.

Przydatne informacje:

Zotero

Zotero jest łatwą w użyciu darmową aplikacją służącą do gromadzenia, zarządzania i cytowania materiałów bibliograficznych. Umożliwia zarządzanie opisami bibliograficznymi (metadanymi) różnego typu publikacji, takich jak książki, artykuły, rozdziały z książek, raporty, materiały konferencyjne, strony www, etc. Daje możliwość tworzenia kolekcji dokumentów oraz grup społecznościowych. Program pozwala na automatyczne pobieranie danych bibliograficznych z internetowych baz i katalogów bibliotecznych oraz dostosowywanie stylu przypisów w tekście. Współpracuje z edytorami tekstu takimi jak Microsoft Word i LibreOffice. Posiada wersję web oraz desktop, dostępna jest też wersja interfejsu w języku polskim.

Wtyczka do przeglądarki Save to Zotero pozwala na proste pobieranie danych bibliograficznych ze stron internetowych, a zakładka do edytora tekstu umożliwia tworzenie i edytowanie stylów i formatów opisów bibliograficznych oraz cytowań.

Umożliwia synchronizację z bazą opisów w innym menedżerze bibliografii np. Mendeley.

Przydatne informacje:

Citation Style Language

Citation Style Language (CSL) to otwarty język oparty na języku XML, który opisuje formatowanie cytatów i bibliografii. Programy zarządzania bibliografią za pomocą CSL.

Paper Machines

Paper Machines to rozszerzenie typu open-source dla oprogramowania do zarządzania bibliografią. Jego celem jest umożliwienie poszczególnym badaczom generowania analiz i wizualizacji tekstu dostarczanego przez użytkownika, bez konieczności posiadania obszernych zasobów obliczeniowych lub wiedzy technicznej.

Jak i gdzie publikować

Najważniejszą kwestią w momencie podejmowania decyzji o publikowaniu artykułu naukowego jest, znalezienie najbardziej odpowiedniego czasopisma. Więcej informacji, o publikowaniu pracy i wyborze czasopisma, na stronie Otwarta nauka w zakładce Publikowanie w otwartym dostępie.