Zalety udostępniania otwartych danych badawczych

Udostępnianie danych badawczych najczęściej kojarzy się z wymogiem, który jest narzucony przez jednostki finansujące badania naukowe (np. projekty NCN czy HORIZON). Jednakże udostępnianie danych badawczych pociąga za sobą bardzo dużo korzyści zarówno dla badacza, jak i wspólnoty naukowej oraz społeczeństwa.

Dlaczego warto korzystać z już udostępnionych danych badawczych:

  • można zorientować się jakie badania są prowadzone i w jakim kierunku zmierza nauka w wybranej dyscyplinie;
  • zamiast powtarzać już istniejące badania (i generować niepotrzebne koszty) można je rozwijać, opierając się na rezultatach pracy innych naukowców;
  • przeszukując dane badawcze zgromadzone w otwartych repozytoriach istnieje szansa znalezienia współpracowników do badań i w konsekwencji aplikowania w większych (bardziej zaawansowanych i kosztochłonnych) projektach.

Strona z serwisami indeksującymi repozytoria i repozytoria danych badawczych.

Dlaczego warto udostępniać własne dane badawcze w otwartym repozytorium:

  • dane badawcze najczęściej są powiązane z publikacją (pozwalają zweryfikować przedstawione wyniki badań), dlatego ich widoczność może przyczynić się do zwiększenia cytowalności zarówno publikacji, jak i samych danych badawczych;
  • dzięki metadanym opisującym zdeponowane dane badawcze, będą one łatwe do znalezienia i powiązania z autorem, grantem czy jednostką naukową;
  • istnieje wiele serwisów indeksujących repozytoria (np. re3data), co dodatkowo zwiększa krąg potencjalnych odbiorców;
  • sprawdzone repozytorium daje gwarancję bezpiecznego długoterminowego przechowywania danych;
  • zdeponowanie danych na odpowiedniej licencji CC zapewnia ochronę przed ich bezprawnym wykorzystaniem;
  • dane badawcze są udostępniane w formie zbioru danych (datasetu) i każdy taki zbiór otrzymuje numer DOI lub inny identyfikator;
  • dostęp do udostępnionych danych jest możliwy w każdej chwili, np. w trakcie seminariów, konferencji czy spotkań biznesowych;
  • istnieje możliwość sprawdzenia ile osób przeglądało i pobierało dane;
  • zdeponowane dane mogą stać się podstawą do zaproszenia (w charakterze ekspertów lub partnerów) do krajowych i międzynarodowych zespołów badawczych;
  • dane mogą również przykuć uwagę firm zainteresowanych współpracą w zakresie dalszych badań lub wdrożenia przedstawionych innowacji;
  • ujawniając dane z badań, które nie przyniosły oczekiwanych rezultatów można ułatwić innym badaczom obranie innej ścieżki i tym samym przyczynić się do rozwoju swojej dziedziny nauki.

Repozytorium dedykowanym dla pracowników naukowych i doktorantów UEK jest RODBUK – Repozytorium Otwartych Danych Badawczych Uczelni Krakowskich. Jest to repozytorium od początku współtworzone przez nasz uniwersytet. 

Aby poprawnie i bezpieczne udostępnić swoje dane badawcze deponujący mają możliwość zwrócenia się w celu konsultacji do odpowiednich jednostek na uczelni:

  • Inspektor Danych Osobowych UEK (iod@uek.krakow.pl) – w kwestii danych wrażliwych i osobowych;
  • Centrum Systemów Informacyjnych UEK (jobg@uek.krakow.pl) – w kwestii bezpieczeństwa przechowywania danych;
  • Dział Organizacyjno–Prawny UEK (kucharst@uek.krakow.pl) – w kwestii licencji i praw własności intelektualnej;
  • Podzespół ds. otwartego publikowania i udostępniania danych badawczych w Bibliotece Głównej UEK (otwartanauka@uek.krakow.pl) – w kwestii przygotowania danych do udostępniania (konsultowanie Planu Zarządzania Danymi, deponowanie danych w repozytorium).

Jakie są korzyści z udostępniania danych badawczych dla nauki i społeczeństwa:

  • transparentność procesu badawczego prowadząca do zwiększenia rzetelności naukowej, wiarygodności i zaufania wobec nauki;
  • unikanie podwójnego finansowania badań dzięki czemu można zaoszczędzone środki zainwestować w nowe autorskie badania;
  • współpraca miedzy badaczami z rożnych jednostek może zaowocować nowymi, ważnymi odkryciami w wybranej dziedzinie;
  • zmniejsza się nierówność w dostępie do nauki.